Kto zakochuje sie w narcyzie? Badanie naukowe.

STRESZCZENIE

Celem niniejszej pracy było sprawdzenie związku psychologicznych charakterystyk kobiet z ich skłonnością do spostrzegania partnerów o wysokim nasileniu narcystycznego podziwu i rywalizacji jako atrakcyjnych. Przewidywałam, że będą to osoby poszukujące wrażeń, z lękowym stylem przywiązania, o wysokim poziomie narcyzmu. Wcześniejsze wyniki badań pokazują, że kobiety o wysokim poziomie narcyzmu są bardziej skłonne do wejścia w związek z narcystycznymi mężczyznami (Campbell, 1999), oraz do pozostawania z nimi w związku, w porównaniu z kobietami o niskim poziomie narcyzmu. Kobiety z wysokim poziomem lęku i niską samooceną wolą dominujących, agresywnych partnerów płci męskiej (Giebel, 2013; Snyder et al. al., 2011; Van Bruggen, Runtz i Kadlec, 2006). Z kolei kobiety poszukujące wrażeń mogą być bardziej skłonne do ulegania obraźliwym i agresywnym zalotom narcystycznych mężczyzn, oraz ich strategiom seksualnym (Baumeister, Catanese i Wallace, 2002; Reise i Wright, 1996; Campbell i in., 2002).

W badaniu wzięło udział 559 kobiet, miało ono schemat eksperymentalny 2 (narcystyczna rywalizacja versus narcystyczne poszukiwanie podziwu) x 2 (nasilenie niskie versus wysokie). Wyniki pokazały, że najbardziej podatne na wejście w związek narcyzem są kobiety o niskiej samoocenie, wysokim poziomie rywalizacji, poszukujące wrażeń, z lękowym stylem przywiązania. Jeśli kobiety z tymi cechami częściej wchodzą w związek z narcyzem, to sugerowałoby to, że te cechy zwiększają prawdopodobieństwo faktycznego wyboru narcystycznego mężczyzny jako partnera w związku. W niniejszej pracy omówię, jak te wyniki można interpretować.

Słowa kluczowe: narcyzm, podziw, rywalizacja, związki romantyczne, atrakcyjność

ABSTRACT

The aim of this study was to verify the relationship between the psychological characteristics of women and their tendency to perceive partners with a high level of narcissistic admiration and competition as attractive. Participants were 559 women, the experimental design was 2 (narcissistic rivalry versus narcissistic admiration) x 2 (low intensity versus high intensity).

Previous research findings show that women with high levels of narcissism are more likely to enter into relationships with narcissistic men (Campbell, 1999), compared to women with low levels of narcissism. Women with high level of anxiety and low self-esteem prefer dominant, aggressive male partners (eg, Giebel, 2013; Snyder et al. Al., 2011; Van Bruggen, Runtz, & Kadlec, 2006). Novelty seekers are more likely to succumb to the offensive, and aggressive courtship behavior of narcissistic men and their sexual strategies (Baumeister, Catanese, & Wallace, 2002; Reise & Wright, 1996; Campbell et al., 2002).

The results showed that women more attracted by highly narcissistic men revealed lower self-esteem, and higher levels of narcissistic rivalry, novelty seeking, and an anxious attachment style. I will discuss how these results can be interpreted.

Keywords: narcissism, admiration, rivalry, romantic relationships, attractiveness

METODA

Uczestnicy

        Wypełnianie kwestionariusza rozpoczęły 962 osoby, część osób porzuciła udzielanie odpowiedzi, jedna osoba nie wyraziła zgody na badanie, część zrezygnowało w początkowych stadiach badania, niektóre osoby zadeklarowały płeć inną niż kobieta. Warunki badania przewidywały, że badane będą kobietami heteroseksualnymi, które poszukują życiowych partnerów wśród mężczyzn. Ostateczna próba składała się z 559 osób płci żeńskiej o orientacji heteroseksualnej. Uczestnicy badania mieli od 18 do 75 lat. Średnia wieku wyniosła M = 39,27 lat (SD = 8,22).

Procedura i schemat badania

          Badanie przeprowadzono w schemacie eksperymentalnym, zastosowano losowy dobór osób do 4 grup – każda grupa otrzymała opis potencjalnego partnera o imieniu Tomasz. Winiety różniły się w dwóch wymiarach narcyzmu (tj. narcystycznego podziwu i narcystycznej rywalizacji, (Back i in., 2013). Badanie miało schemat eksperymentalny 2 (narcystyczna rywalizacja versus narcystyczne poszukiwanie podziwu) x 2 (nasilenie niskie versus wysokie).

        Najpierw badane odpowiedziały na pytania demograficzne dotyczące ich płci, wieku, wykształcenia, zatrudnienia, statusu społecznego oraz orientacji seksualnej. Następnie zgodnie z instrukcjami ankiety, każda kobieta została losowo przydzielona do przeczytania jednej z czterech winiet (tj. krótkich opisów mężczyzn). Po zapoznaniu się z opisem uczestniczki zostały poproszone o ocenę badanego obiektu pod względem krótko- i długoterminowej atrakcyjności, skłonności do rywalizacji i poszukiwania podziwu. Wreszcie uczestniczki odpowiedziały na pytania dotyczące osobowości i stylu miłosnego.

Skuteczność manipulacji eksperymentalnej

        Po zapoznaniu się z opisem uczestniczki zostały poproszone o ocenę badanego obiektu pod względem skłonności do rywalizacji i poszukiwania podziwu. W warunkach wysokiego nasilenia skłonności do rywalizacji Tomasz był oceniany jako bardziej rywalizacyjny (M = 5,90; SD = 1,28) niż w warunkach niskiego nasilenia (M = 3,50; SD = 1,71), t(526,23)=-18,79, p<0,001. Z kolei warunkach wysokiego nasilenia skłonności do poszukiwania podziwu Tomasz był oceniany jako bardziej poszukujący podziwu (M = 5,50; SD = 1,53) niż w warunkach niskiego nasilenia (M = 3,74; SD = 1,19), t(518,23)=-11,96, p<0,001.

Pomiar zmiennych

        Ocena atrakcyjności Uczestniczki zostały poproszone o ocenę badanego obiektu pod względem atrakcyjności oraz chęci nawiązania krótko- i długoterminowego związku z osobą taką jak Tomasz. Badane odpowiedziały na 3 pytania, odpowiedzi zaznaczano na siedmiostopniowej skali od 1 (zdecydowanie nie) do 7 (zdecydowanie tak).

   Samoocena Do badania użyto SES - Skala Samooceny Rosenberga w adaptacji Dzwonkowskiej, Lachowicz-Tabaczek i Łaguny (2007). Kwestionariusz zawierał 10 pytań, odpowiedzi zaznaczano na 4-punktowej skali Likerta: od 1 (zupełnie się nie zgadzam) do 4 (zdecydowanie się zgadzam). Skala ta charakteryzowała się wysoka rzetelnością, α Cronbacha = 0,87.

        Narcyzm, psychopatia i makiawelizm zbadano za pomocą kwestionariusza ciemnej triady Jonasona i Webstera (2016) w adaptacji Anny Czarnej, który zawiera 12 pytań. Badani używali 5 – punktowej skali Likerta od 1 (zupełnie się nie zgadzam) do 5 (zdecydowanie się zgadzam). Skala narcyzmu charakteryzowała się akceptowalną rzetelnością, α Cronbacha = 0,63, podobnie jak skale psychopatii - α Cronbacha = 0,72 i makiawelizmu - α Cronbacha = 0,73.

        Podziw i rywalizacja  Do badania użyto kwestionariusza NARQ (Back i in., 2013) w polskiej adaptacji Rogozy i in. (2016). Składał się on z 6 pozycji testowych, wobec których badani ustosunkowali się za pomocą 4-punktowej skali Likerta: od 1 (zupełnie się nie zgadzam) do 4 (zdecydowanie się zgadzam). W badaniu mierzono narcystyczny podziw - rzetelność tej skali to, α Cronbacha = 0,64, oraz narcystyczną rywalizację - rzetelność tej skali to α Cronbacha = 0,63.

        Poszukiwanie wrażeń zbadano za pomocą kwestionariusza Brief Sensation Seeking Scale (Saletti, 2017), przetłumaczonego na język polski na potrzeby tego badania. Kwestionariusz zawierał 8 pytań, odpowiedzi zaznaczano na 5-punktowej skali Likerta: od 1 (zupełnie się nie zgadzam) do 5 (zdecydowanie się zgadzam) Skala poszukiwania wrażeń charakteryzowała się wysoką rzetelnością, α Cronbacha = 0,76

  Style przywiązania Badane odpowiadały na 24 pytania z Kwestionariusza Stylów Przywiązaniowych (Plopa 2008). Odpowiedzi zaznaczano na 5 – punktowej skali Likerta od 1 (zupełnie się nie zgadzam) do 5 (zdecydowanie się zgadzam). W badaniu mierzono styl bezpieczny (α Cronbacha = 0,80), styl ambiwalentny (α Cronbacha = 0,91), oraz styl unikowy (α Cronbacha = 0,78).

        Empatia Empatię zbadano przy użyciu Indeksu Reaktywności Interpersonalnej Davisa (1983) w polskim tłumaczeniu (Davis, 2001). Uczestniczki używały 5 – punktowej skali Likerta od 1 (zupełnie się nie zgadzam) do 5 (zdecydowanie się zgadzam) uwzględniając 28 pytań. Zbadano skłonność do fantazjowania – (α Cronbacha = 0,79), przyjmowanie perspektywy (α Cronbacha =0,77), empatyczną troskę o wysokiej rzetelności, (α Cronbacha = 0,69), oraz osobistą przykrość (α Cronbacha = 0,75).

WYNIKI - skrót

Statystyki opisowe

 Korelacje pomiędzy zmiennymi

 Poziom samooceny był dodatnio związany z wynikami na skali podziwu i z nasileniem bezpiecznego stylu przywiązania, oraz ujemnie z wynikami na skalach rywalizacji, makiawelizmu, skłonności do fantazjowania, empatycznej troski, osobistej przykrości, a także z nasileniem stylu ambiwalentnego i stylu unikowego.

Wyniki na skali podziwu korelowały dodatnio z wynikami na skalach rywalizacji, poszukiwania wrażeń, narcyzmu, psychopatii, makiawelizmu, z nasileniem stylu bezpiecznego, oraz ujemnie z wynikami na skali przyjmowania perspektywy i osobistej przykrości.

Wyniki na skali rywalizacji korelowały dodatnio z wynikami na skalach poszukiwania wrażeń, narcyzmu, psychopatii, makiawelizmu, z nasileniem stylu ambiwalentnego i unikowego, oraz ujemnie z wynikami na skalach przyjmowania perspektywy i empatycznej troski.

Wyniki na skali poszukiwania wrażeń korelowały dodatnio z wynikami na skalach narcyzmu, psychopatii, makiawelizmu, z nasileniem stylu bezpiecznego, oraz ujemnie z wynikam na skali przyjmowania perspektywy.

Wyniki na skali narcyzmu korelowały dodatnio z wynikami na skalach psychopatii, makiawelizmu, z nasileniem stylu unikowego, oraz ujemnie ze skłonnością do fantazjowania, przyjmowaniem perspektywy, empatyczną troską i wynikami na skali osobistej przykrości.

Nasilenie psychopatii korelowało dodatnio z nasileniem makiawelizmu, stylu ambiwalentnego i stylu unikowego, oraz ujemnie z wynikami na skalach przyjmowania perspektywy i empatycznej troski.

Nasilenie makiawelizmu korelowało dodatnio z nasileniem stylu ambiwalentnego i stylu unikowego, oraz ujemnie z wynikami na skalach przyjmowania perspektywy, empatycznej troski, z nasileniem bezpiecznego stylu przywiązania.

Skłonność do fantazjowania korelowała dodatnio z wynikami na skalach przyjmowania perspektywy, empatycznej troski, osobistej przykrości, oraz z nasileniem stylów bezpiecznego i ambiwalentnego.

Wyniki na skali przyjmowania perspektywy korelowały dodatnio z wynikami na skali empatycznej troski i na skali osobistej przykrości.

Wyniki na skali empatycznej troski korelowały dodatnio z wynikami na skali osobistej przykrości i z nasileniem stylu ambiwalentnego.

Wyniki na skali osobistej przykrości korelowały ujemnie z nasileniem stylu bezpiecznego, oraz dodatnio z nasileniem stylów ambiwalentnego i unikowego.

Nasilenie stylu bezpiecznego korelowało ujemnie z nasileniem stylu ambiwalentnego i unikowego.

Nasilenie stylu ambiwalentnego korelowało dodatnio z nasileniem stylu unikowego.

Ocena atrakcyjności 

 Wyniki analizy wariancji w schemacie 2 (niski versus wysoki narcystyczny podziw) x 2 (niska versus wysoka narcystyczna rywalizacja) pokazały istotny statystycznie efekt główny poziomu rywalizacyjności, F(1,553)=262,18, p<0,001, η²=0,32. Ani efekt głównego poziomu poszukiwania podziwu, F(1,553)=1,54, p>0,05, ani efekt interakcyjny pomiędzy poziomem rywalizacyjności i poziomem poszukiwania podziwu, F(1,553)=2,62, p>0,05 nie były istotne. Jak wskazują te wyniki oraz średnie przedstawione w Tabeli 3, partnerzy charakteryzujący się wysokim poziomem narcystycznej rywalizacyjności byli oceniani jako mniej atrakcyjni.

Ocena otwartości na związek krótkoterminowy

 Wyniki analizy wariancji w schemacie 2 (niski versus wysoki narcystyczny podziw) x 2 (niska versus wysoka narcystyczna rywalizacja) pokazały istotny statystycznie efekt główny poziomu rywalizacyjności, F(1,546)=409,53, p<0,001, η²=0,43, istotny statystycznie efekt główny poziomu poszukiwania podziwu, F(1,546)=22,45, p<0,05, η²=0,04, oraz istotny statystycznie efekt interakcyjny pomiędzy poziomem rywalizacyjności i poziomem poszukiwania podziwu, F(1,546)=9,54, p<0,01, η²=0,02. Jak wskazują te wyniki oraz średnie przedstawione w Tabeli 4, średnia wartość otwartości na związek krótkoterminowy była niższa przy wysokim poziomie poszukiwania podziwu niż przy niskim poziomie poszukiwanie podziwu, jeżeli poziom rywalizacyjności był niski. Jeżeli poziom rywalizacyjności był wysoki oceny otwartości na związek krótkoterminowy były niższe bez względu na poziom poszukiwania podziwu.

Ocena otwartości na związek długoterminowy

 Wyniki analizy wariancji w schemacie 2 (niski versus wysoki narcystyczny podziw) x 2 (niska versus wysoka narcystyczna rywalizacja) pokazały istotny statystycznie efekt główny poziomu rywalizacyjności, F(1,550)=478,85, p<0,001, η²=0,47, istotny statystycznie efekt główny poziomu poszukiwania podziwu, F(1,550)=30,41, p<0,001, η²=0,05, oraz istotny statystycznie efekt interakcyjny pomiędzy poziomem rywalizacyjności i poziomem poszukiwania podziwu, F(1,550)=17,58, p<0,001, η²=0,03. Jak wskazują te wyniki oraz średnie przedstawione w Tabeli 5 oceny otwartości na związek długoterminowy były niższe przy wysokim poziomie rywalizacyjności. Stwierdzono również, że średnia wartość otwartości na związek długoterminowy była niższa przy wysokim poziomie poszukiwania podziwu niż przy niskim poziomie poszukiwanie podziwu, jeżeli poziom rywalizacyjności był niski. Jeżeli poziom rywalizacyjności był wysoki oceny otwartości na związek długoterminowy były niższe bez względu na poziom poszukiwania podziwu.

Cechy kobiet a atrakcyjność partnerów narcystycznych

Ocena atrakcyjności 

 W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się niskim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poziom samooceny kobiet korelował ujemnie z oceną atrakcyjności mężczyzny. Poziom rywalizacji, poszukiwania wrażeń, psychopatii i nasilenie stylu ambiwalentnego kobiet korelowało z oceną atrakcyjności mężczyzn dodatnio. W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się niskim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że większe nasilenie psychopatii kobiet korelowało ujemnie z oceną atrakcyjności mężczyzny. Poziom przyjmowania perspektywy przez kobiety korelował z oceną atrakcyjności mężczyzn dodatnio.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się wysokim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności oraz w grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się wysokim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności nie stwierdzono istotnych statystycznie korelacji pomiędzy analizowanymi cechami kobiet a ocenami atrakcyjności przedstawionego mężczyzny.

Wyniki te wskazują, że partner z niskim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności (LAHR) był najbardziej atrakcyjny dla kobiet z niską samooceną, wysokim poziomem rywalizacji, poszukujących wrażeń, wysokiej psychopatii i nasileniem stylu ambiwalentnego. Partner z niskim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności (LALR) był najbardziej atrakcyjny dla kobiet z niskim poziomem psychopatii oraz wysokim poziomem przyjmowania perspektywy. Natomiast ocena partnerów z wysokim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności (HAHR) oraz z wysokim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności (HALR) nie zależała od cech własnych uczestniczek.

Chęć nawiązania krótkoterminowego związku

 W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się wysokim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poziom samooceny kobiet korelował ujemnie z oceną otwartości na związek krótkoterminowy. Poziom rywalizacji i nasilenie stylu ambiwalentnego kobiet korelowały z oceną otwartości na związek krótkoterminowy dodatnio.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się wysokim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poszukiwanie wrażeń i nasilenie stylu bezpiecznego kobiet korelowały dodatnio z oceną otwartości na związek krótkoterminowy z przedstawionym mężczyzną.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się niskim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poziom samooceny kobiet korelował ujemnie z oceną otwartości na związek krótkoterminowy. Poziomy rywalizacji, poszukiwania wrażeń, nasilenie psychopatii i nasilenie stylu ambiwalentnego kobiet korelowały z oceną otwartości na związek krótkoterminowy dodatnio.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się niskim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że nasilenie poszukiwania wrażeń i psychopatii kobiet korelowało ujemnie z oceną otwartości na związek krótkoterminowy. Poziom przyjmowania perspektywy korelował z oceną otwartości na związek krótkoterminowy dodatnio.

Podsumowując, partner z wysokim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności (HAHR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku krótkoterminowego dla kobiet z niską samooceną oraz wysokim poziomem rywalizacji i nasileniem stylu ambiwalentnego. Partner z wysokim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności (HALR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku krótkoterminowego dla kobiet z wysokim poziomem poszukiwania wrażeń i bezpiecznym stylem przywiązania. Partner z niskim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności (LAHR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku krótkoterminowego dla kobiet z niską samooceną oraz wysokim poziomem rywalizacji, wysokim poziomem poszukiwania wrażeń, dużym nasilenie psychopatii oraz ambiwalentnym stylem przywiązania. Partner z niskim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności (LALR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku krótkoterminowego dla kobiet z niskim poziomem poszukiwania wrażeń, o niskiej psychopatii, z wysokim poziomem przyjmowania perspektywy.

Chęć nawiązania długoterminowego związku 

 W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się wysokim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poziom samooceny kobiet i wyniki na skali podziwu korelowały ujemnie z oceną otwartości na związek długoterminowy. Nasilenie stylu ambiwalentnego kobiet korelowało z oceną otwartości na związek długoterminowy dodatnio.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się wysokim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poszukiwanie wrażeń i nasilenie stylu bezpiecznego kobiet korelowały dodatnio z oceną otwartości na związek długoterminowy z przedstawionym mężczyzną.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się niskim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że poziom samooceny kobiet korelował ujemnie z oceną otwartości na związek długoterminowy. Poziomy rywalizacji, poszukiwania wrażeń i nasilenie stylu ambiwalentnego kobiet korelowały z oceną otwartości na związek długoterminowy dodatnio.

W grupie kobiet, którym przedstawiono opis mężczyzny charakteryzującego się niskim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności stwierdzono, że nasilenie poszukiwania wrażeń i psychopatii kobiet korelowało ujemnie z oceną otwartości na związek długoterminowy. Wyniki na skali osobistej przykrości korelowały z oceną otwartości na związek długoterminowy dodatnio.

Podsumowując, partner z wysokim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności (HAHR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku długoterminowego dla kobiet z niskim poziomem samooceny i niskimi wynikami na skali podziwu, oraz ambiwalentnym stylem przywiązania. Partner z wysokim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności (HALR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku długoterminowego dla kobiet poszukujących wrażeń, z bezpiecznym stylem przywiązania. Partner z niskim poziomem poszukiwania podziwu i wysokim poziomem rywalizacyjności (LAHR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku długoterminowego dla kobiet z niską samooceną, wysokim poziomem rywalizacji oraz poszukiwania wrażeń, oraz ambiwalentnym stylem przywiązania. Partner z niskim poziomem poszukiwania podziwu i niskim poziomem rywalizacyjności (LALR) był najbardziej atrakcyjny pod względem związku długoterminowego dla kobiet z niskim poziomem poszukiwania wrażeń oraz psychopatii oraz wysokimi wynikami na skali osobistej przykrości.